CAATSA Nedir?CAATSA Yaptırımları Ne Demek?Türkiye’ye Uygulanır mı?

Türkiye ile Rusya arasında gerçekleştirilen anlaşma sonrasında S-400 teslimatlarının başlamasıyla birlikte ABD tarafından birçok açıklama ve tepki ortaya çıkmaya başladı. ABD tarafından yapılan açıklamaların takip edilmesi ile birlikte bazı yaptırım riskleri ortaya çıkma ihtimali bulunduğu için ülkemizde temkinli bir bekleyiş hali yer alıyor. Fakat Amerika tarafından gerçekleştirilen son açıklamalar incelendiğinde de çok sert bir yaptırım ortaya çıkmayacağı ve piyasa üzerinde önemli etkiler görülmeyeceği de tahmin edilebiliyor. Ancak yine de bu yönde kesin açıklamalar yapmak için erken olduğunu düşünüyoruz.

Caatsa Yaptırımları Türkiye’ye Uygulanacak mı ?

Birkaç gün öncesine kadar ABD Başkanı Donald Trump tarafından gerçekleştirilen açıklamaya göre Türkiye üzerinde bir yaptırım düşünülmediği belirlendi. Açıklama sonrasında TL tarafında bir değerlenme ile birlikte dolarda sert bir geri çekilme yaşandı. Ancak sonrasında Türkiye’ye yaptırımlar masadan kalktı mı tarzındaki bir soruya henüz belli değil, karmaşık bir konu üzerinde çalışıyoruz ve henüz karar vermiş değiliz değerlendirmesini yapması kafaları karıştırdı. Trump yaptırım uygulamak istemese dahi senatonun bu yönde oluşabilecek talepleri karşılayamayacağı yabancı basında konuşulanlar arasında. Bu nedenle döviz işlemlerinde her zamankinden daha dikkatli davranmakta fayda olacaktır diye düşünüyoruz.

Amerika Birleşik Devletleri tarafından S-400 savunma sistemleri sonrasında Türkiye’ye uygulanabilecek yaptırım kısmı incelendiğinde ise CAATSA maddeleri ön plana çıkıyor. Donald Trump şu an Türkiye üzerinde bir yaptırım düşünmediklerini ifade etmiş olsa da daha önceki dönemde Pentagon yaptığı açıklamada Türkiye’nin F-35 program katılımcılığının askıya alındığı belirtilmişti. Bu noktada uygulanacak yaptırımın sadece F-35 programı dışında tutulmak olduğu düşünülürse, CAATSA yaptırımlarının uygulanması çok büyük riskler ortaya çıkarabilir.

Caatsa Nedir ? Caatsa Yaptırımları Ne Anlama Gelir ?

CAATSA yaptırımları, 2017 yılında Trump tarafından imzalanan bir yaptırım uygulaması oluşturuyor. Bu uygulama kapsamında ABD tarafından Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası ortaya çıkarıldı. Bu yasa kapsamında da istihbarat, savunma ve güvenlik gibi konularda görülen tehlikelere karşı hasım ülkelere yaptırımlar uygulanıyor.

CAATSA kapsamında belirlenmiş konularda tehlikeli durumları arttıran bir ülkeye savunma alanından başlamak üzere ekonomik alana kadar 12 farklı alan üzerinde yaptırım seçenekleri bulunuyor. Bu 12 seçenek içerisinden Amerikan Başkanının 5 adet seçeneği uygulamaya geçilmesi gerekiyor.

Düzenleme gereği Amerikan Başkanı, CAATSA maddeleri içerisinde yer alan bu yaptırımları 6 ay sonrasına erteleyebiliyor ve süre dolmadan öncesinde 15 gün kalana kadar tekrar 6 ay erteleme hakkını kullanabiliyor. CAATSA yaptırımlarının tarih açısından bir sınırlaması bulunmaması ile birlikte alınan yaptırım kararlarının ne zaman gerçekleştirileceği konusunda bir limit bulunmuyor.

Caatsa Yaptırım Maddeleri Nelerdir ?

Bugüne kadar Amerika Birleşik Devletleri CAATSA maddeleri sayesinde Kuzey Kore, Rusya ve İran gibi ülkelere yaptırımlar gerçekleştirdi. Bu nedenle güvenlik konusunda görmüş olduğu riskleri göz önünde bulundurarak Türkiye üzerinde de yaptırımları uygulayıp uygulamayacağı merak ediliyor.

CAATSA yaptırımları arasında net olarak şu 12 yaptırım yer alıyor.

1. Uluslararası mali kuruluşlardan kredi alınamaması
2. Döviz üzerinden işlem yapılmasına yasak getirilmesi
3. Mal ve teknoloji ihracatı için ruhsat verilmemesi
4. Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumların ihracat-ithalat bankası desteğinin ortadan kaldırılması
5. Mali kurumların FED ile doğrudan alışveriş yapma izninin kaldırılması
6. Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme ve kredi transferlerinin yasak hale getirilmesi
7. ABD mali kuruluşlarından kredi alınamaması
8. Yaptırım kapsamındaki kişi ve kurumların ihale ve sözleşme gerçekleştirememesi
9. Yaptırım kapsamındaki kişilerin ABD’ye giriş yasağı ile karşılaşması
10. Yaptırım kapsamında bulunan kişi veya kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olamaması
11. Yaptırım kapsamında bulunan kişi ve kurumların benzer işlevi olan üst düzey görevlilerine de yaptırım gerçekleştirilmesi
12. ABD’de yer alan kişi ve kurumların yaptırma maruz kalan kişi veya kurumlar ile sermaye ve borç alışverişlerine de yasak getirilmesi

Olası Caatsa Yaptırımlarının Türk Ekonomisine Etkileri

Sayılan bu yaptırımlardan seçilecek olan 5 farklı madde ile birlikte bir kararname hazırlanarak, Amerikan Başkanına sunuluyor. Amerikan Başkanı bu kararnameyi imzaladığı andan itibaren yaptırımlar uygulanmaya başlanıyor. Umarız önümüzdeki dönemde ülkemiz için Caatsa yaptırımları çalıştırılmaz. Yoksa ekonomimiz içerisinde yine dış kaynaklı baskılar oluşması kaçınılmaz olacaktır. Trump’ın açıklamalarını piyasalar ilk etapta olumlu olarak algılasa da, Trump’ın kişiliği çerçevesinde söylemlerine güvenin az olduğu da piyasalar tarafından bilinmekte. Bu nedenle borsa ve dolar tarafında işlem yapan yatırımcılar bu dönemde, piyasa takibini doğru yapmalı ve işlem açarken 2 kez düşünmelidirler.