Para Politikası Nedir? Neden Kullanılır? Nasıl Uygulanır?

Paranın yönetilmesi, her kesim için oldukça zordur. Bunun sebebi eski dönemlere istinaden yeni dönemlerde parasal değerlerin daha etkilenebilir ve sıkça değişime uğramasıdır. Bu nedenle para politikası düzgün yönetilmelidir. Haliyle bu durum para yöneten veya para yönetimiyle sorumlu olan her kavramı da ciddi bir şekilde etkilemektedir. Özellikle devletlerin, hazinede bulunan para ve varlıkları sürekli olarak bir analiz halinde incelemesi ve değişimlere ayak uydurması gerekmektedir.

Para Politikası Nedir?

Para politikasının tanımı yaparken, devletlerin para yönetimi konusu üzerinden gitmek doğru olacaktır. Devletlerin hazinedeki para ve varlıkları kontrol etmesinin diğer bir sebebi de sorumlu olduğu devlete bağlı vatandaşlar olmaktadır. Bunun sebebi halka hizmet, ihtiyaçları ve gereklilikleri yerine getirmek için hazinede bulunan varlıklar kullanılmaktadır. Bu durumda hazinedeki para ve varlıkların doğru kullanılmaması bu tarz sorumlulukların yerine getirilmemesine sebep olabilmektedir.

Para politikası, devletin hazinedeki para ve varlıkları kontrol edebilmesi, ekonomik araçların bir düzen içerisinde kullanılması, milli gelir ve kamu giderlerinin hesaplanması ve bunun sonucunda ülke içerisinde genel bir para ve fiyat istikrarının sağlaması amacıyla stratejik ve planlı olarak geliştirilen politika çalışmalarına denmektedir.

Para politikaları, planlanırken veya uygulanırken birçok ekonomik aracın seyrinden ve analizinden yararlanılmaktadır. Bununla birlikte bu araçlar genel olarak kısa vadeli veya uzun dönem zaman zarfından incelenmekte ve toplu bir analiz ile gözden geçirilmektedir.

Para politikalarının planlamasında veya uygulanmasında kullanılan bazı temel ekonomik araçlar ise şu şekildedir; Kamu giderleri, milli gelir, enflasyon değeri, faiz oranı, döviz kuru, fiyat istikrarında yaşanan değişimler vb.dir.

Para Politikası Neden Kullanılır?

Ülke ekonomileri yönetimsel olarak veya Dünya’daki diğer sosyoekonomik olaylardan dolayı olumsuz durumlar yaşayabilirler. Bu olumsuz durumlar her ne kadar çeşitlilik gösterse de devletlerin ekonomide yaşanan herhangi bir olumsuz durumu hızlı bir şekilde çözmesi gerekmektedir. Çünkü, eğer ekonominin işleyişi içerisindeki bir ekonomik araç bozulma gösterdiyse bu tüm ekonominin bir kriz duruma sürüklenmesine sebep olabilmektedir.

Ülkelerin para politikası uyguladığı zamanlar genel olarak, ülke parasının değer kaybettiği ve fiyat istikrarının bozulması sonucu ülke ekonomisinde yaşanan negatif dalgalanmadır. Bu durum her ne kadar enflasyonu örnek gösterse de enflasyon dışındaki durumlarda da para politikası uygulanması tarihten bu yana çokça görünmüştür.

Her ne kadar devletlerin ekonomide yaşanan olumsuz durum sebebiyle para politikası uyguladığını söylesek de gelişmiş ülkeler bazı zamanlarda ekonomisini daha da güçlendirmek, yatırımlarını yönlendirmek ve ülke milli parasının değerini arttırmak amacıyla para politikası uygulayabilmektedirler.

Para Politikası Nasıl Uygulanır?

Para politikasının nasıl uygulandığı aslında tartışmalı bir konudur. Bunun sebebi uygulanan para politikalarının ülkelerin yönetimsel kararlarına göre değişiklik gösterebilmesidir.

Ekonomi bilimi çerçevesinden bakıldığında para politikasını ülkelerin merkez bankaları uygulamakta ve merkez bankası para politikasını uygularken her ekonomik indikatörün verisini şeffaf bir şekilde paylaşmaktadır. Ancak birçok ülkede yönetimin merkez bankasına çokça karıştığı ve merkez bankalarının şeffaflık kuralını çiğnediği görülmektedir.

Genel anlamda para politikalarının nasıl uygulandığını açıklayacak olursak;

• Ülkelerin merkez bankaları ekonomik araçları kısa ve uzun dönem süreleri zarfında sürekli olarak inceler ve indikatörler üzerine analiz yaparlar.
• Yapılan analizler sonucunda, birbirini etkileyen ekonomik araçlarda bozulma olup olmadığı kontrol edilir. İncelendiği dönemde bir bozukluk olmaması gelecekte de olmaması anlamına gelmeyeceğinden gelecek planlamaları ve analizleri yapılmaktadır.
• Daha sonrasında ülke ekonomisi içerisinde kısa vadede veya uzun vadede negatif bir etki yaratacak olaylar belirlenir ve bunun üzerine çeşitli planlamalar yapılır.
• Planlamalar esnasında, para politikalarında kullanılan her ekonomik aracın, politika uygulanması sonucunda nasıl etkileneceği ön görülür ve politikada düzenlemeye gidilir.
• Yapılacak para politikası kararlaştırıldıktan öncelik bankalar, borsa ve büyük sermayeli şirketler olmak üzere tüm halk ve şirketlere bilgi verilir.

Para Politikası Kripto Piyasasını Nasıl Etkiler?

Para politikalarında yapılacak değişiklikler piyasaları etkilemektedir. Forex, borsa veya kripto para piuasası farketmeksizin tüm para piyasalarına etki eder. Bu nedenle Merkez Bankalarının para politikasında yapacak olduğu değişiklikler çok önemlidir.

Örneğin ABD Merkez Bankası FED’in sıkı para politikası uygulaması kripto piyasası için negatif olacaktır.  Genişlemeci bir para politikası ise daha fazla likiditenin dolaşımda olmasına müsade edeceği çin kripto piyasası için pozitif olarak algılanacaktır.