Rüçhan Hakkı Nedir? Nasıl Kullanılıyor?

Bir şeyin ne olduğunu tam olarak anlayabilmek için o kelimenin kökeninden ve geçmişinden başlamamız gerekir. Rüçhan Arapça kökenli bir kelimedir. Arapça da ‘‘rch’’ kökünden gelen bu kelime ‘‘racaha’’  fiilinin masdarıdır. Arapça da ağır basma, öncelikli veya tercihli olma anlamlarında kullanılmaktadır. Türk Dil Kurumunun Türkçe sözlüğe göre üstünlük, yeğenlik, öncelikli anlamlarına gelir. Rüçhan hakkı genellikle borsada kullanılan bir terim olduğu için Rüçhan hakkı nedir? Nasıl kullanılır? Sorusu da borsa yatırımcıları tarafından sıklıkla sorulmaktadır. Rüçhan hakkı genelde öncelik hakkı olarak tanımlandığı için temelde aşağıda sıralan iki özelliğiyle ön plana çıkmaktadır.

Bunlar;

Marka Tescilinde Rüçhan Hakkı: Önceden doğan hak nedeniyle sıralamada öne geçme hakkıdır.

Borsa da Rüçhan Hakkı: Pay sahiplerinin, şirketin bedelli sermaye artırımı yaparak oluşturacağı yeni paylardan öncelikli olarak alma hakkıdır.

Rüçhan Hakkı İçin Ayrıntılı Bilgiler

Bir işletmenin mal ve hizmetlerini diğer işletmelerden ayırt edilmesini sağlayan her şeyin Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmesi ve marka tescil belgesi verilmesine marka tescili denilmektedir.

Bu konuda rüçhan hakkı nedir, nasıl kullanılır soruları tam bu sırada devreye giriyor. Markasını bir ülkede tescil ettiren kişi markasının başka ülkelerde de korunmasını ister. Ancak ilk ülkedeki tescil ile sonraki tesciller arasında geçecek süre içinde yetkisi olmayanlar markayı kullanabilir ve tescil ettirebilir. Bu da marka sahibinin çabasını boşa çıkarmış olur. İşte bu olumsuzlukların olmaması için Paris Sözleşmesi marka sahibine rüçhan hakkı tanımıştır. Rüçhan hakkından faydalanmak isteyen marka hakkı sahibinin bu hakkını kullanması için 6 ay süre verilmiştir.

Bu konuda ki rüçhan hakkı iki durumda kazanılır. Birincisi Mar KHK m. 25’te düzenlenen milletlerarası başvurulardan yani tescil başvurusundan doğan rüçhan hakları, ikincisi ise sergideki teşhirden doğan rüçhan haklarıdır.

Borsa’da Rüçhan Hakkı Nasıl Kullanılıyor?

Hisse senetlerinin ortaklara ve yatırımcılara sağladığı haklar vardır. Rüçhan hakkı da bunlardan birisidir. Borsa da ilgi çeken bir konudur. Bu yüzden bu konuda rüçhan hakkı nedir nasıl kullanılır sorularına cevap bulmak önemlidir. Borsa da ki rüçhan hakkını iyi kavrayabilmek için madde madde anlatmak daha açıklayıcı olur.

• Özellikle bedelli sermaye artırımıyla anılmaktadır.
• Pay sahibine öncelik vermeye yarar.
• Bir bedelli sermaye artırımı sonrasında önce pay sahibinin yararlanmasını sağlar.
• Eğer bu hak kullanılmak istenmezse devredilmesi de mümkündür.
• Ortaklığın direkt beraberinde getirdiği bir haktır.
• Rüçhan hakkının kullanımı Türk Ticaret Kanunu’nun 394. maddesi ile açıklanmıştır.
• Kullanımıyla pay sahibinin elindeki hisse miktarı artar. Aynı zamanda şirketin sermayesinde de artış yaşanır.
• Genel olarak rüçhan hakkına sahip ortaklar kayıp yaşamamak için bu haklarını kullanırlar.
• Ortaklar rüçhan hakkını kullanarak yeni oluşturulan paylardan alabiliyorken, bedelli sermaye artırımına katılmayı istemeyebilirler. Bununda çözümünü rüçhan hakkı kupon pazarıdır. Bu pazarda bulunan hisseler “R” kodu ile gösterilir. Rüçhan haklarının kullanımı için en az 15 en çok 60 gün süre verilir.
• Rüçhan hakkı kullanımı yasal bir hak olup Türk Ticaret Kanunu ile korunur.