Tahtacı Nedir? Borsada Tahtacı Kime Denir? Hisse Tahtacısı Kim?

Bir hisse aşırı yükseldiğinde veya aşırı düştüğünde tahtacı kavramını sık duyarız. Bu hissenin tahtacısı diye başlayan cümlelerde adı geçen tahtacı kimdir? Tahtacılar ne iş yapar? Hisse spekülatörü ve tahtacısı aynı işiler mi? Patron ve tahtacı aynı kişi olabilir mi gibi merak edilen bir çok sorunun cevabını bu içerikte bulabileceksiniz.

Borsada Tahta Nedir?

Tahtacı kavramından önce tahta kavramını bilmek gerekir. Borsada tahta denildiğinde yıllar önce henüz borsada dijitalleşme gerçekleşmeden önce Kapalıçarşı’da yapılan işlemler akla gelir. Burada borsada alım-satım yapan kurumların çalışanları bir tahta üzerine alış ve satış tutarlarını yazardı. Bu şekilde tahtada alım ve satım emirlerinin listelendiği, işlemlerin yazıldığı tahtaya verilen isme “tahta” deniliyor.

Günümüzde ise durum biraz farklı.  Öyle ki artık bu tarz tahtalara işlem yazma gibi bir durum yok. Tüm işlemler dijital olarak gerçekleşiyor. Yatırımcılar isterse emirlerini kendileri online platformlar üzerinden iletebilirken dilerse aracı kurumunu telefonla arayıp alım-satım emri de verebiliyor. Bunların ortak noktası da emirler nereden verilirse verilsin bir tahtaya yazılıyor olması. Ancak bu az önce bahsettiğimiz tahta değil. Tüm emirlerin göründüğü, gerçekleşen işlemlerin takip edilebildiği dijital bir tahtadan bahsediyoruz.

Yukarıda görüldüğü üzere alış tarafında ve satış tarafında tüm yatırımcıların ilettikleri işlem emirleri listelenmektedir. Yatırımcılar belirli bir ödeme karşılığında tahtada gerçekleşen işlemleri, hangi aracı kurum veya bankanın alım-satım yaptığını ve hangi fiyatta kaç lot işlem yazılı olduğunu takip edebilir. Bu sayede tahtada gerçekleşen işlemleri anlık olarak görüntüleme imkanı bulabilirsiniz.

Borsada Tahtacı Kimdir?

Hisse senedi piyasasında tahta kavramını detaylı bir şekilde anlattık. Arada tahtacının eski zamanlarda ne iş yaptığını da belirttik. Günümüze bakıldığında tahtacı kavramı büyük bir değişiklik göstermiştir. İfade ettiğimiz gibi zaten şu an herkes emirlerini kendi iletebiliyor. Dolayısı ile bu emirleri tahtaya işlemesi gereken bir tahtacı bulunmuyor. Peki günümüzdeki tahtacılar kim? Hisse senedi tahtacısı kim?

Her hisse belirli dinamikler çerçevesinde fiyatlanır. Bilanço, teknik analiz, temel analiz, F/K oranı, PD/DD oranı bir ölçüde yol gösterici olabilir. Yine kap haberleri ve sektörel bazlı haber akışları hisse fiyatları üzerinde etkili olabilir. Lakin hisse fiyatları üzerinde en önemli etkilenen birine de tahtacı olarak tabir edilen kişi veya gruplar sahiptir.

Tahtacı bir hisse üzerinde söz sahibi olan kişi veya gruplardır. Söz sahibi derken sözünün geçtiği değil de parasının geçtiği kişiler olduğunu belirteli. Yani bir hissede halka açık lotların büyük çoğunluğunu elinde tutan kişi veya gruplar o hissenin tahtacısıdır. Bazen patron ve yönetimle anlaşmalı olarak hisse üzerinde işlem yapar bazen de bir grup halinde veya kendi başlarına hareket edebilirler.

Yani kısacası tahtacı olarak tabir edilen oluşum tek kişi veya bir grup olabilir. Hisse fiyatını etkileyebilecek potansiyele sahip olurlar. Ellerinde büyük miktarda hisse bulunduran bu kişiler, yüklü alım veya yüklü satım yaparak hisse senedinde ani ve sert fiyat hareketlerine neden olabilir.

Spekülatör ve Tahtacı Aynı Kişi mi?

Bu sorunun cevabı hisse bazlı olarak değişebilir. Spekülatörler genellikle daha kısa vadeli fiyat hareketleri kovalarlar. Yine spekülatörler hisse hareketlerini bir hikayeye uydurarak yol almaya çalışırlar. Tahtacı ise elinde zaten yüklü malı tutan kişidir. Herhangi bir hikayeye ihtiyaç duymadan hisse fiyatını düşürmeye veya yükseltme potansiyeline sahiptir.

Bir hissede tahtacı varken spekülatör tek başına iş yapamayabilir. Ancak aralarında bir anlaşma olursa veya yapılan hareket tahtacının da işine gelen bir hareketse bu durumda sorun çıkmayabilir. Ancak bir hisse senedini tahtacı düşsün istiyorken spekülatör yükselmesi için uğraşıyorsa tahtacı elindeki lotları satışa yazıp hisse üzerinde satış baskısı kurma potansiyeline sahiptir.

Bazen piyasada bir tahtacının battığı veya bir spekülatörün battığına dair haberler duyabilirsiniz. Özellikle VİOP tarafında açığa işlem yapan veya kaldıraçlı işlem yapanlar ciddi riskler alıyor olabilirler. Son dönemde piyasa ile inatlaşan veya şirket patronları ile inatlaşan bazı tahtacı ve spekülatörlerin ciddi anlamda zarar yazdığına dair haberler var. Bu nedenle bir hissede pozisyon alırken, dikkat edilmesi gereken birden fazla faktör olduğunu hatırlatmamızda fayda var.

Patron ve Tahtacı Aynı Kişi mi?

Hissede patron ve tahtacı aynı kişi mi diye soran yatırımcılar da çok oluyor. Bir hisse düşerken genellikle şirket, patron ve tahtacı hep birlikte küfür ve hakaret yiyor. Yükselirken de bu üçlüye teşekkür ediliyor. Bazen ise hem şirket hem patron hem de tahtacı aynı kişi olabiliyor. Bu tarz şirket hisseleri zaten genelde Borsa İstanbul’da mimli oluyor. Yani mimli derken borsa tarafından mimlenmiş değiller ancak yatırımcılar arasında neyin ne olduğu az çok biliniyor. Yeni giren yatırımcılar bilmedikleri için bu tarz hisselerde sorunlar yaşayabiliyor. Çünkü bu tarz hisselerde lot sayan patronlar var. Yani kendi dışında kim hisse almış diye kontrol eden ve bunları sattırmak için baskı kuran tahtacılar olabiliyor.

Bir hissede patronun rızası dışında spekülatör veya tahtacı barınması çok kolay bir duru değildir. Çünkü patron hisse satışı veya hisse alımı yaparak hisse tahtacısını terste bırakabilir. Bazı durumlarda bu şekilde hareketlerle hisse tahtacısı da el değiştirebilir. Yani daha önce x kişisi bir hissede tahtacı iken bir süre sonra y kişisi hissenin tahtacısı konumuna geçiş yapabilir.

Borsada işlem gören şirketlerin paylaştığı kap haberleri yatırımcılar için önemli olduğu kadar tahtacılar için de önemlidir. Özellikle borsada işlem gören tipe dönüşen hisseler veya borsada işlem görmeyen tipe dönüşüm bildirimleri hisse fiyatında sert hareketleri beraberinde getirebilir. Bu nedenle şirket yönetimi ve patronun hisse ile ilgili tutumu hisse tahtacısı açısından da son derece önemli olacaktır.

Son dönemde patron ve tahtacısı aynı kişi olarak kabul edilen bazı hisselere IMASM, ADESE, LRSHO, CANTE, CEMAS, IEYHO gibi şirketler gösterilebilir. Burada bir kesinlik söz konusu değildir. Ancak piyasada bu hisselerin patronları istemedikten sonra önemli fiyat hareketleri oluşmasının zor olduğu bellidir. Bu durum patron ve tahtacının aynı kişi olduğunu göstermektedir. Patronların aynı zamanda spekülatör olduğu bu tarz hisseler bazı dönemlerde en çok düşen hisseler listesindeyken bazı durumlarda en çok yükselenler listesine girebilir. Çünkü bu tarz hisse senetlerinde yükselişler veya düşüşler genellikle anormal boyutlarda olur.